Doğadaki Son Çocuk kitabında Richard Louv ” Doğadaki çocuk, soyu tehlike altında olan bir türdür ve çocukların sağlığıyla yeryüzünün sağlığı birbirine sıkı sıkıya bağlıdır.” diyor. Bu sözleriyle doğada olan çocuğun sağlıklı olabileceğini, bunun da hem çocuk için hem de doğanın geleceği için çok önemli olduğunu ifade ediyor.
Günümüzde apartmanlar arasında ve stresli şehir yaşamında; ağacı, hayvanları, doğayı ve hatta yıldızları göremeyen, toprağa dokunmayan bir nesil yetişiyor. Hayvanları ve ağaçları ekranlardan gören bu çocuklar doğayı tanımadan ve anlamadan büyüyor. Doğaya yabancılaşmak çocuklar için ciddi bir tehlike demektir. Hepimiz biliyoruz ki doğadaki çocuk daha özgür, fiziksel olarak daha kuvvetli, daha az stresli, mutlu ve daha iyi öğrenen bir çocuktur.
Zamanla bu eksiklik fark edilmiş ve doğaya bir dönüş başlamıştır. Özellikle eğitimin ilk kademelerinin önemi bilindiğinden, anaokullarının doğa programları geliştirilmiş ve Orman Anaokulları oluşturulmuştur.
Avusturya’da Orman Anaokulu Ziyaretim ve Gözlemlerim
Sizlere Avusturya’nın Andre Wörden bölgesinde ‘Nature Healing Space’ de yer alan, ziyaret edip gözlemlerde bulunduğum bir Orman Ana Okulu’ndan bahsedeceğim.
Okulun Fiziksel Yapısı
Orman Anaokulu yeşil bir bölgede, yerleşim yerlerine uzak, çevresinde herhangi bir sanayi kuruluşu olmayan bir yerdeydi. Okulun girişinde bizi okulun tanıtımından sorumlu bir veli karşıladı. Bizi karşılayan veli oldukça ilgili ve Orman Anaokulu eğitimi almış bir veliydi. Orman Anaokulunun felsefesinden ve okulun işleyişinden bahsetti. Biz henüz okul dışında iken okulla ilgili kuralları, okulun işleyişini, öğrencileri gözlemlerken uymamız gereken kuralları öğrendikten sonra okula girdik. Okul bir tepenin yamacında, ormanın tam olarak içinde kurulu ve etrafı çevriliydi. Küçük bir çiftliği andıran ve sadece için de kapalı bir alan bulunan okulda ilk dikkati çeken koyunlar, tavuklar ve arı kovanlarıydı. Derslerde kullanılmayan kapalı alan, sadece bu yıl iki kez veli toplantısı düzenlemek için kullanılmış. Etrafı odunlarla çevrili küçük bir barakayı andıran ve içerisinde okul materyalleri olan bir y er ve etrafında da öğrencilerin derslerde kullandığı materyaller vardı. Okul içerisinde su içilebilecek, temiz su akan bir musluk yer alıyordu.
Okuldaki tuvalet eskiden köylerde yer alan, etrafı tahta ile çevrili tuvaletlerdendi ve okulda herhangi bir kanalizasyon sistemi mevcut değildi.
Okul içerisinde bulunan materyallerin çoğu tahtadan yapılmış. Salıncak, masa, sıra, okulun kapısı, okulda kullanılan ders materyalleri, okul tuvaleti gibi tahta kullanılarak yapılan materyaller görebilirsiniz. Okulda plastik herhangi bir materyal bulunmuyor ve kullanılan her şeyin doğal olmasına dikkat ediliyor.
Orman Anaokulunda Ders İşleyişi ve Kazandırılan Beceriler
Gittiğimizde öğrenciler henüz okula gelmemişti ve bizler de öğrencilerin dikkatini dağıtmayacak şekilde dersi gözlemleyebileceğimiz yerlere geçtik. Okul mevcudu 13 öğrenci olmasına rağmen o gün okula 8 öğrenci gelmişti. Öğrenciler 4-5 yaşlarındaydı ve biri yardımcı öğretmen olmak üzere iki öğretmenleri vardı. O gün gözlem yapılacağı için öğretmen müzik dersi yaptı ve öğrencilerle birlikte etkinlik düzenledi. Etkinlik esnasında tüm öğrenciler yerlerde oturuyorlardı ve bir çember oluşturacak şekilde oturmuşlardı.
Çocukların yaz-kış demeden ormanda işledikleri tüm dersler tamamen doğayla iç içe gerçekleşiyor. Çocukların özgüvenli bir şekilde ormanda koşmaları ve korkmadan yokuştan atlamaları sürekli ormanda olmanın avantajlarından sayılabilir. Etkinlik arasında ormanda kullandıkları ders materyalleriyle toprağı kazmaları, bu materyallerle oynamaları da ilgimizi çekti. Kendi kendilerine doğada gözlem yapmaları, korkmadan özgürce koşabilmeleri, materyalleri yardım almadan kullanabilmeleri oldukça önemli görünüyordu.
Orman Anaokulunda yer alan ağaçların bakımları, tohum ekme, yeşeren sebze ve meyvelerle ilgilenme de öğrencilerle birlikte yapılıyor. Öğrenciler ağaç dikme, koyunlarla, tavuklarla ve arı kovanlarıyla ilgilenme gibi işlerde aktif rol alıyor. Derslerin çiftlik hayvanlarıyla çevrili bir doğal ortamda ve açık alanda yapılması, kitaplarda aslında öğretilen bilgilerin uygulanabilirliğini ve kalıcılığını artıyor.
Orman Anaokulunda yağmur suyunu depolayan ve daha sonra arıtan bir arıtma sistemi de vardı. Çocuklar yağmur sularını biriktirip, arıtıp ve daha sonra içme suyu olarak kullanıyorlarmış.
Çocuklar okulda komposto yapıyorlar. Yedikleri doğal yiyeceklerin atıklarını bir alanda biriktirip daha sonra bitkilere gübre olarak kullanıyorlarmış.
Orman Anaokulunun Çocuklara Sağladıkları Beceriler
Orman ekosistemi içinde olan çocuk sadece öğrenmiyor, etkin bir şekilde sürece dahil oluyor. Doğa bilimleri, müzik, matematik gibi ekosistem içerinde öğrenebileceği farklı disiplinlerden ders alabiliyor. Çocuk kuramsal bilgi almıyor, konuyla ilgili gelişmeleri direkt gözlemleyerek öğrenip, kalıcı bilgiye ulaşabiliyor. Empati gücü kuvvetlenen çocuk akranlarıyla yaptıkları etkinlikler ile sosyalleşiyor. Engelsiz bir şekilde doğada hareket eden çocuk, fiziksel olarak daha iyi gelişebiliyor. Bu okullar çocuğun, doğada var olan döngüyü anlamasına, doğayla bütünleşmesine katkı sağlıyor ve böylelikle çocuk doğada engelsiz bir şekilde kendi potansiyelini keşfediyor.
Türkiye’de Orman Anaokulu ve Geleceği
Türkiye’de Orman Anaokulu sistemini belli derslerde uygulayan okullar mevcut fakat lisanslı açılmış bir kurum henüz bulunmuyor. Yaz aylarında ormanda belli yaş gruplarına göre düzenlenmiş kamplar var. Bazı kamplarda aile katılımı da sağlanabiliyor. Türkiye’de doğada öğrenmeye yönelik bu etkinliklere ilgi oldukça yoğun ve gittikçe hem açılan kampların sayısı hem de kamplara katılan öğrenci sayısı artmaktadır. Gelecekte de doğada eğitim konusunda gösterilen ilgiyi düşünerek, ülkemizde hem kamp sayısının hem de etkinlik sayısının artacağını öngörebiliriz.
